O 14 de xuño do 2006, uns días antes do Mundial de Fútbol de Alemaña, publiquei no diario Clarín o artigo “A biotecnoloxía tamén xoga no Mundial”

O artigo utilizoullo en varios manuais escolares, non sempre citando a autoría, como motivador en actividades vinculadas con contidos de materias científicas. A doce anos da publicación e ante a inminencia do Mundial de Fútbol de Rusia, talvez resulte interesante a súa lectura:

“Moitos coñecen a historia de Lionel Messi, quen aos 13 anos presentaba unha estatura inferior á media: ao redor de 1,46 metros. Diagnosticáronselle problemas de atraso no seu crecemento e, tras a negativa de clubs nacionais a facerse cargo do tratamento, emigrou a España onde foi tratado coa hormona de crecemento humano (hGH, human Growth Hormone).

S

A hormona do crecemento humano prodúcese na hipófisis humana e estimula a síntese de proteínas, favorecendo así o desenvolvemento dos músculos e ósos. En moitos casos, a súa utilización en tempo e forma permite tratar o enanismo. Ata mediados dos anos oitenta, os tratamentos empregaban exclusivamente un tipo de hormona humana biológicamente activa.

Esta era extraída da hipófisis de cadáveres, polo que, ademais de moi custosa, era extremadamente difícil de conseguir. Este procedemento seguiuse empregando ata 1985, ano no que se descubriu a relación que había entre as mortes por mor da enfermidade de Creutzfeldt-Jacob (unha enfermidade do cerebro, que causa tolemia e morte) e a hormona extraída de cadáveres humanos. Por tal motivo, decidiuse retirar progresivamente do mercado o produto e, hoxe en día, é imposible conseguir hormona extraída de cadáveres humanos. En substitución, comezouse a producir biotecnológicamente a hormona de crecemento, empregando a técnica de ADN recombinante (rhGH). Esta consiste en introducir o xene que produce a hormona de crecemento humano (xene localizado no brazo longo do cromosoma 17) en bacterias como a Escherichia coli ou en cultivos de células de mamíferos. A hormona é logo purificada e así é comercializada mundialmente por múltiples laboratorios.

Parece evidente, por outra banda, que a hormona é un produto biotecnológico de altísimo valor tanto para estimular o crecemento nos nenos-adolescentes como para atrasar o envellecemento nos adultos-vellos.

Moitos nenos-adolescentes afectados por problemas de crecemento non teñen nin a sorte dun diagnóstico a tempo nin a posibilidade de poder comprar ou conseguir a hormona polo seu elevado custo. Afortunadamente, no caso de Lionel Messi o seu fútbol brindoulle a oportunidade de iniciar e completar o tratamento coa rhGH e así alcanzar a súa actual altura de 1,69 metros.

Resulta claro que a súa habilidade e talento non son produto da hormona do crecemento, pero tamén é certo que xogadores de moi baixa estatura e pequena constitución física raramente chegan ao fútbol competitivo de primeiro nivel.”

Adaptación dun artigo na revista: Actualidad y Ciencia. Dr. Alberto Luis Dandrea