Reconectar coa natureza como recurso terapéutico contra o Trastorno por Déficit de Natureza. Por Jose Antonio Corraliza

José Antonio Corraliza, Catedrático de Psicoloxía Ambiental na Universidade Autónoma de Madrid.-En relación coa inmensa historia da humanidade, o ser humano habita en zonas urbanizadas sen apenas elementos naturais desde hai apenas minutos. Por tanto, o sistema nervioso aínda non está adaptado a vivir en cidades.
O estilo de vida actual substituíu as contornas naturais por contornas virtuais e urbanas o que produciu que xurdan novas patoloxías como o Trastorno por Déficit de Natureza é unha enfermidade psicoterrática, é dicir, vinculada a unha inadecuada relación entre nós e o lugar no que vivimos.

O Trastorno por Déficit de Natureza (TDN) maniféstase ao estar en permanente desconexión coa natureza e hoxe en día, desgraciadamente, isto sucédelle á maioría dos habitantes das cidades.
Nun importante traballo sobre saúde infantil (McCurdy et ao., 2010) sinálase que «os nenos de hoxe poden ser a primeira xeración en risco de ter unha esperanza de vida máis curta que os seus pais» (p. 102). Os autores deste artigo destacan que, a pesar dos avances no medicamento pediátrico nas últimas décadas, produciuse un incremento na aparición de trastornos crónicos de saúde que afectan á poboación infantil e que poden permanecer nas etapas da vida adulta. Entre as patoloxías cuxa incidencia se incrementou notablemente, destacan a obesidade infantil, a asma, o trastorno por déficit de atención e hiperactividade e as deficiencias na vitamina D. Todas estas patoloxías están relacionadas cun patrón de sedentarismo propio das contornas urbanas, afastados da natureza, que caracteriza a vida actual en practicamente todos os sectores socioeconómicos, e que se resumen como Trastorno por Déficit de Natureza.
Algúns datos que indican a alta incidencia destes trastornos son os seguintes:

Obesidade infantil. En España, este dato estímase nun 21,7% a taxa de sobrepeso e nun 8,3% a de obesidade (Fundación Thao, 2012)
Asma. En España, a taxa de nenos diagnosticados de asma é de 12,8% e de 10,9% nos grupos de idade de 13-14 anos e de 6-7 anos respectivamente (XEMA, 2009). En xeral, en todo o mundo estímase que morren dous millóns de nenos menores de 5 anos por infeccións respiratorias como consecuencia da contaminación en recintos pechados (UNICEF, 2012, p. 22).
Trastorno por déficit de atención e hiperactividade. Incrementouse notablemente en España. Segundo datos da Federación Española de Asociacións de Axuda ao Déficit de Atención e Hiperactividade (FEAADAH) a taxa de incidencia desta patoloxía sitúase entre o 3 e 5% segundo os grupos de idade.
Déficit de vitamina D. A falta de vitamina D é un factor que pode producir osteoporose, síndrome metabólico e outras afeccións. Este déficit de vitamina está asociado coa actividade sedentaria e a permanencia en recintos pechados. En España tamén se detectou un incremento da incidencia da hipovitaminosis D en distintos estudos; por exemplo, nun estudo cunha mostra de estudantes canarios rexístrase que non chega ao 50% a taxa de participantes que teñen un nivel adecuado de vitamina D (véxase, González- Padilla et ao, 2011).

O Trastorno por Déficit de Natureza está relacionado cos procesos de urbanización e co desenvolvemento de recursos tecnolóxicos accesibles para todos, que contribúe decisivamente á diminución da necesidade de saír fose e reclúen ás persoas nos espazos pechados contribuíndo a xeneralizar un patrón de vida sedentario.
O contacto directo con contornas naturais e naturalizados incrementa o nivel de benestar físico, psicolóxico e social e axuda a superar os síntomas do Trastorno por Déficit de Natureza. Non fai falta abandonar a cidade e irse a vivir a un bosque, nas cidades pódese conectar coa natureza nas zonas verdes (naturalizadas), que teñen unha función terapéutica máis que estética.
Para chamar a atención sobre este trastorno e propor solucións fáciles aos urbanitas que quizais o padecen sen sabelo, a marca española de zapatos O Naturalista, desde o seu compromiso e conciencia ambiental e social, puxo en marcha estes días de forma gratuíta paseos para reconectar coa natureza en pleno centro de Madrid.
O Naturalista presenta a iniciativa ?Walking Coach O Naturalista? do 8 ao 10 de maio no Parque Atenas (Paseo Plasecia esquina Paseo Virxe do Porto). Sesións de coaching mentres se camiña por un parque de cidade para reconectar coa natureza e un mesmo e vencer o Tarstorno por Déficit de Natureza.
Recuperar a memoria perdida dos paseos en contornas naturais será posible estes días en Madrid grazas ao Naturalista, para recuperar o contacto perdido coa natureza e elevar os nosos niveis de benestar.

PARA SABER MAIS

XEMA (2009), Guía española para o manexo de asma. Madrid: Luzán edicións.

González-Padilla, E.; Soria, A.; González-Rodríguez, E.; Garcí-Santana, S.; Mirallave-Pescador, A.; Groba, M.V.; Saavedra, P.; Quesada, J.M. e Soria, M. (2011). Elevada prevalencia de hipovitaminosis D nos estudantes de Medicamento de Gran Canaria, Illas Canarias (España). Endocrinoloxía e Nutrición, 58, 267-273.

National Center For Healt Statistics (2006). Prevalence of overweight among children and adolescents: United States, 2003-2004. Hyattsville, MD.

National Center For Healt Statistics (2006). Asthma. Hyattsville, MD.

Fundación Thao (2012). Prevalencia de sobrepeso e obesidade infantil. (www.thaoweb.com)

McCurdy, L.E.; Winterbottom, K.E.; Mehta, S.S. and Roberts, J.R. (2010). Using nature and outdoor activity to improve children health. Curr probl Padiatric Adolescent Health, Care, 40, 102-117.

Pretty J, Angus C, Bain M, Barton J, Gladwell V, Hine R, Pilgrim S,
Sandercock S and Sellens M. 2009. Nature, Childhood, Health and Life Pathways.
Interdisciplinary Centre for Environment and Society Occasional Paper 2009-02.
University of Essex, UK.

FEEDAH (2012). Datos e Cifras sobre o TDAH. Dispoñible en: www.feedah.org. (acceso en novembro de 2012).

Townsend M and Weerasuriya R. (2010). Beyond Blue to Green: The benefits of contact with nature for mental health and well-being. Beyond Blue Limited: Melbourne, Australia.

UNICEF (2012). Nenas e nenos nun mundo urbano. Estado mundial da infancia 2012. Nova Cork: División de comunicacións de UNICEF.