Darse un “baño de bosque” pode ser unha receita moi útil para combater situacións de ansiedade ou de tensión -nada novo ata aí-, pero científicos e médicos comprobaron os múltiples beneficios terapéuticos que pode ter para mellorar tamén outras enfermidades.

É, o da saúde, un dos servizos máis importantes que presta a rede Natura 2000, aínda que quizais tamén un dos máis descoñecidos.

O contacto cos bosques maduros -aqueles en os que a intervención humana é moi limitada- propicia un aumento das proteínas anticanceríxenas, reforza o sistema inmunitario, rebaixa a adrenalina ou reduce a tensión arterial, pero ademais demostrou a súa eficacia para mellorar o estado de saúde e o benestar dos pacientes con fibromialxia.

Segundo os primeiros estudos piloto, estes enfermos (que padecen unha dor muscular e unha sensación de fatiga practicamente crónicos) poden chegar a reducir á metade os días que sofren dor cando realizan exercicios neses espazos naturais.

Os primeiros traballos realizáronse en Xirona, onde profesionais dos hospitais Santa Caterina e Josep Trueta, coordinados polo xefe de neurología, Secundino López, comprobaron os beneficios que o contacto cos bosques centenarios teñen para estes pacientes.

O medicamento forestal, moi estendida noutros países

De feito, o “medicamento forestal” está moi estendida noutros países, e nalgúns deles, como Xapón, investíronse grandes cantidades en investigación para demostrar o valor terapéutico dos bosques, incorporáronse esas terapias na carteira pública de servizos, e censáronse medio centenar de bosques con esas cualidades beneficiosas para a saúde.

En España, algunhas organizacións e institucións están a impulsar iniciativas similares para salvagardar e asegurar a conservación do “casco antigo” dos mellores bosques, daqueles que teñen un elevado valor natural e potencialidades terapéuticas.

En Cataluña, a organización Accionatura, en colaboración coas deputacións de Barcelona e Xirona, a Universidade de Xirona e a Fundación Biodiversidade dependente do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente, puxo en marcha con ese obxectivo o programa “Salvans” para localizar os mellores bosques maduros e tratar de asegurar a súa conservación.

O proxecto involucra a administracións, empresas, propietarios forestais ou institucións médicas, coa intención de crear unha rede de bosques de alto valor natural, pero con pretensión tamén de que esa rede poida ser o motor económico do desenvolvemento sustentable das zonas rurais onde se localizan.

A doutora Cristina Oriol, especialista en Medicamento de Familia e Comunitaria e colaboradora do programa “Selvans”, explicou que os bosques maduros teñen un efecto terapéutico superior aos bosques novos e maior cantidade de “fitonicinas”, sustancias volátiles que inhalan os seres vivos e benefician ao sistema límbico cerebral.

En declaracións a EFE, Cristina Oriol precisou que esas sustancias pasan ademais a través do sistema pulmonar ao sangue e teñen efectos moi positivos a nivel fisiológico, xa que diminúen a tensión e activan o sistema inmunitario, e sobre todo as células “asasinas” (“natural killer”) que actúan como anticanceríxenos e e como barreira contra bacterias ou virus.

O “déficit de natureza”

Para compaxinar a conservación deses “cascos antigos” dos bosques e os lexítimos intereses dos seus propietarios, os promotores da iniciativa expoñen acordos de custodia deses lugares, sistemas de compensación económica -por exemplo comprar os dereitos de talla- ou pór prezo ao servizo ambiental, neste caso terapéutico, que prestan á sociedade.

O enxeñeiro forestal Jaume Hidalgo, responsable do programa “Selvans”, sinalou que os bosques son unha fonte “enorme” de recursos, como a madeira, a leña ou a biomasa, pero insistiu en que prestan outros servizos “ecosistémicos” que é necesario protexer, e entre estes os beneficios que teñen para a saúde.

Hidalgo  sinalou a EFE que a maior complexidade dos bosques máis vellos e maduros fai que existan maiores concentracións de elementos naturais como brións, líquenes e sustancias volátiles ou fitonicidas que benefician ao organismo humano e que por tanto será necesario -sinalou- protexer como parte da biodiversidade que albergan eses espazos naturais.

Entre eses bosques atópanse os hayedos do Santuario da Saúde e de Masnou Sacosta, na zona volcánica da Garrotxa, no interior da provincia de Xirona, un espazo incluído na rede Natura 2000 polos seus elevados valores naturais. Pero os responsables desta iniciativa censaron xa case 30.000 hectáreas que supoñen máis do 2 por cento da superficie arboredo de Cataluña, e na súa maioría integradas tamén en Natura 2000.

É, o da saúde e o benestar, un dos servizos máis importantes que presta a natureza, pero quizais tamén un dos máis descoñecidos; de momento, porque nalgúns ámbitos da sanidade comeza xa a falarse do “déficit de natureza” como un problema novo que vincula a falta de contacto con esa natureza e determinados síntomas característicos da vida máis urbanita. EFE