Vila Baleira (Porto Santo, Portugal), 13 jul (EFE).- Hai destinos que requiren calma a quen a visita e outros que a infunden case nada máis pisalos, como a illa de Porto Santo, en Portugal. A natureza tomouse nada menos que 14 millóns de anos para formar en metade do Atlántico esta xoia de só 42 quilómetros cadrados, seis veces máis pequena que El Hierro, a menor das Canarias… e coa metade da súa poboación, 5.000 habitantes

Porto Santo foi hai moito tempo como a súa veciña Madeira ou como as súas curmás canarias da Palma ou A Gomera, quizais non tan grande, pero si igual de escarpada, boscosa, húmida. Con todo, neste punto do océano a erosión impuxo a súa lei en só 30.000 anos. Un suspiro na vida dunha illa. E desde entón manda a area.

Para sorte dos portosantenses, a illa está cuberta por metros de area na maior parte da súa superficie. É un campo de dunas que ascende desde o océano polos cantiis do norte empuxado pola forza dos Alisios e derrámase desde a chamada Fonte de Areia cara á enorme praia dourada que cobre case toda a súa costa sur (en concreto, nove do once quilómetros).

“En Porto Santo sempre vivimos cun ollo na terra e outro no mar”, asegura o presidente da Cámara Municipal da illa. Idalino Vasconcelos non esaxera: toda a illa dependeu ata mediado o s. XX exclusivamente dunha agricultura de subsistencia, adaptada a espremer ao máximo as poucas terras fértiles da Serra de Dentro, onde a humidade subterránea faise evidente nun puñado de oasis diseminados entre barrancos case desérticos.

Os naturais desta illa adoitaban gardar en silos baixo o chan a colleita de cereais e pataca (que nestas terras non se chama papa nin batata, senón “semente”, así, en castelán, como viña rotulada nos sacos das naves de América), non só para conservala, senón tamén pola inercia que move a memoria dun pobo sometido de antigo ao saqueo pertinaz dos piratas.

Nos anos sesenta, a construción do seu aeroporto -o primeiro do arquipélago de Madeira- cambiouno todo. A illa abriuse ao exterior, levantou o seu primeiro hotel (o Porto Santo, aínda en funcionamento) e descubriu que podía vivir do turismo.

Porto Santo é hoxe un destino tan asentado nalgúns mercados turísticos, como o Reino Unido a Alemaña, como descoñecido noutros, entre eles España. E o é á súa maneira, con cifras que non exceden os 20.000 visitantes no mes máis alto, agosto, cando aos turistas súmaselles un bo puñado de familias de Madeira que se mudan unhas semanas á súa casa de veraneo en Porto Santo.

Nada que ver coas cifras de Tenerife ou Gran Canaria, illas que acollen durante case todo o ano 500.000 e 370.000 turistas mes tras mes, respectivamente; nin con Lanzarote e Forteventura, que roldan os 200.000 ao mes; nin tampouco coa veciña Madeira, que mobiliza uns 100.000. Nin sequera achégase Porto Santo no seu mes máis atarefado ás cifras dalgunhas vilas costeiras do Cantábrico, en España, que no verán pasan de 10.000 a máis de 100.000 habitantes.

O turismo nestes pagos é diferente e nótase: esta pequena illa portuguesa bástase e sobra cun supermercado e unha farmacia para os seus residentes e todas as súas visitas. As súas estradas son tan tranquilas que sobran os semáforos. De feito, non hai nin un. E só existe unha gasolineira, que nin sequera se bota en falta se un opta por percorrer a illa en bicicleta ou nun coche eléctrico de aluguer.

Os portosantenses locen con orgullo o ter desde hai tempo unha taxa de criminalidade nula, o que lles permite seguir co costume insular de deixar a casa aberta, coa chave posta na fechadura da porta. “Aquí coñecémonos todos. Coñecemos ata os cans e gatos do veciño”, di o seu alcalde.

En Porto Santo presumen da súa costa sur, elixida os portugueses como a mellor praia de dunas do país. Un areal tan extenso, que se todos os visitantes do mes máis concorrido fosen bañarse á vez, non se xuntarían máis que dous por metro de litoral.

Quizais un poida sentirse acompañado nestas augas de tons turquesas se escolle un tramo de praia na capital, Vila Baleira, ou xunto a un hotel. Pero só hai dez en nove quilómetros, así que hai area dabondo para perderse e entreterse nela.

A area de Porto Santo é especial. Nesta illa, o visitante non pisa area volcánica, nin tampouco mineral propiamente dita. En realidade camiña sobre os restos de millóns de seres vivos, a herdanza dun enorme arrecife tropical de coral que quedou exposto ao aire cando o mar descendeu nas últimas glaciaciones e converteuse nunha area carbonatada que se disolve ao contacto coa suor, transmitindo á pel os seus minerais. Os habitantes locais están tan orgullosos dela, que varios hoteis ofrecen tratamentos relaxantes e estéticos cuxa base é só a area.

Con todo, non todo o que chega á illa acaba na súa praia. Cada día desembarcan no porto de Abrigo decenas de turistas que se trasladan desde Madeira só para xogar alí ao golf durante unhas horas. Moitos deles proceden do Reino Unido, o berce dese deporte, e chegan atraídos por dúas palabras que funcionan como un imán na mente de miles de golfistas británicos: Seve Ballesteros.

O lendario xogador cántabro deseñou esa instalación: un campo de 27 foxos (en realidade son dúas, un de 18 foxos e outro de nove), considerado como un dos mellores de Europa e que se preza de ser ambientalmente sustentable (régase coa auga residual de toda a illa, unha vez depurada). Os seus foxos teñen ademais como veciños ao pico de Ana Ferreira, onde unhas espectaculares columnas de basalto de forma hexagonal lembran ao visitante que debaixo dos ‘greens’ e de metros e máis metros de duna fósil un día latexou un volcán.

Porto Santo tamén ten unha historia que ofrecer ao visitante. Precisamente no 600 aniversario do seu descubrimento, a illa prézase da súa contribución a algunhas das xestas dos navegantes portugueses e, sobre todo, de ser uns anos fogar de Cristóbal Colón, que casou alí como Felipa Moniz, a filla do gobernador. Como dote, Colón recibiu do seu sogro, Bartolomeu Perestrelo, as cartas dos ventos e correntes das posesións portuguesas no Atlántico, documentos que os portosantenses cren que alimentaron a súa idea de viaxar ás Indias por Occidente.

Seis séculos despois, Porto Santo segue dependendo en parte a navegación que forxou a súa identidade, pero dispón de dúas rutas aéreas regulares que a comunican a diario as súas dúas cidades de referencia: Lisboa, na Península Ibérica, onde voa o portuguesa TAP, e Funchal, en Madeira, nun salto de apenas 20 minutos de duración que opera desde este verán a aerolínea canaria Binter.