“VOX veu para quedarse”: Por que a ultraderecha irrompe en España logo de 36 anos

Fonte: RT
A formación política consegue 12 escanos no Parlamento rexional de Andalucía. O último deputado ultraderechista perdeu a súa acta no Congreso dos Deputados en 1982.

“VOX veu para quedarse”: Por que a ultradereita irrompe en España logo de 36 anos
O lider de Vox, Santiago Abascal, celebra os resultados electorais en Sevilla (España) 2 de Decembro de 2018.

Nun panorama político como o español, no que cada acontecemento parece contribuír últimamente a unha intensa polarización ideolóxica, os comicios rexionais en Andalucía brindaron unha interesante oportunidade para tomar o pulso electoral a unha parte da cidadanía, e obter así unha imaxe que, coa debida prudencia, podería interpretarse en clave nacional.

Os resultados, en conxunto, indican un envorco genérico cara á dereita nunha comunidade autónoma tradicionalmente fiel ao socialismo do PSOE, cunha particularidade moi notable: a irrupción dun partido ultraderechista nun parlamento español. Trátase de Vox, e logrou nada menos que 12 deputados.

Cun discurso que cabalga entre a épica nacionalista e os postulados xenófobos propios do fascismo, Vox manexa o rexeitamento á inmigración e a estigmatización dos estranxeiros como un activo esencial no seu capital político. Por outra banda, o seu hostilidad fronte aos “progres” (palabra coa que os seus líderes designan despectivamente aos progresistas ou simpatizantes da esquerda), o seu desprezo ao Partido Popular (ao que se refiren como “a ‘derechita’ cobarde”) e a súa postura radicalmente anti-feminista terminan de compoñer unha proposta política na que non faltan, por certo, guiños ao franquismo ou alabanzas a outros líderes ultraderechistas como a francesa Marine Lle Pen ou o ministro italiano Matteo Salvini.

Pode ser tentador interpretar a irrupción en escena da extrema dereita en España como un efecto pernicioso da xa mencionada e evidente polarización ideolóxica que sofre o país; con todo, con frecuencia se argumenta que a ultraderecha sempre estivo aí, contida electoralmente nun espectro que a dereita máis conservadora, encarnada no Partido Popular, cubría de xeito efectivo.

Segundo este último punto de vista, o único que faría a extrema dereita en España é emanciparse e reclamar sen complexos a súa propia parcela, baixo as renovadas siglas de Vox.

En favor desta interpretación apúntase o feito de que Santiago Abascal, líder nacional de VOX, é precisamente un antigo membro do Partido Popular, que ocupou ata cargos importantes no País Vasco, onde chegou a ser parlamentario entre 2004 e 2009. A súa figura encarna deste xeito, á perfección, o que moitos comentaristas coinciden en sinalar: que unha parte considerable dos votos solicitados polo partido de Abascal en Andalucía tamén proceden dun sector desencantado do PP.

Quen vota a Vox e por que?
Nesa mesma liña sitúase a lectura que fai o analista César Calderón, conselleiro delegado da consultoría Rede Lines, que indica que, efectivamente, “as primeiras análises fan intuír que o voto de Vox vén mayoritariamente de antigos votantes do PP”, aínda que matiza que “só eses votos non explicarían o seu éxito”. “Necesariamente teñen que conseguir trasvases relevantes de antigos votantes da esquerda, de calquera esquerda, e aí inclúo PSOE, Podemos e Esquerda Unida”, engade Calderón.

Para este experto en estratexia política, o voto de Vox en Andalucía ten dous compoñentes claros e diferenciados. “Por unha banda explica é o voto do cabreo, un voto reactivo, que máis que buscar construír un goberno baixo os parámetros de Vox, busca protestar por unha situación política determinada”. “Pero doutra banda é un voto que une tres características moi destacables: un voto ultraconservador e confesionalmente católico; un voto anti-feminista (e contra as políticas identitarias de xénero); e un voto racista no sentido exclusivamente anti-islámico”, engade.

Outro analista, o politólogo Eduardo Bayón, coincide en sinalar “unha composición mixta” no electorado que apoiou a Vox. “Os datos que coñecemos de Andalucía explica mostran que hai votantes de clases altas ?os votantes tradicionais de dereitas?, pero tamén unha gran parte de votos en barrios obreiros, que son feudos tradicionais do PSOE”.

Calderón considera que o éxito de Vox radica en que souberon “dirixir unha mensaxe tremendamente simple e sen fisuras, unha cosmovisión que explica, en términos moi sinxelos e comprensibles ?e tramposos, claro? quen é o inimigo a bater”.

Tamén destaca, en leste mesmo sentido, que na comunicación da formación de Abascal “non se percibe ningún artefacto estratéxico sofisticado detrás dunhas propostas bastante básicas” articuladas en torno a eixes “tremendamente rendibles” en términos electorais, “como é un rudimentario ‘os españois primeiro’ ou o cultivo do odio ás minorías, ao diferente ou ao estranxeiro”.

Terán o mesmo éxito a nivel nacional?
Calderón non ten ningunha dúbida de que “Vox veu para quedarse”, e considera que o seu triunfo relativo “acaba de lanzar unha mensaxe terrible e potente á sociedade española: pódese votar a unha opción nacionalpopulista e non avergoñarse diso”.

“Recordemos que o último deputado ultraderechista no noso país perdeu a súa acta no Congreso nas eleccións de 1982”, puntualiza o analista, en referencia a Blas Piñar, que ocupou desde 1979 o escano correspondente á coalición de extrema dereita Unión Nacional. pasaron 36 anos desde entón, un tempo no que a extrema dereita con siglas propias non pasaba de ser un fenómeno político marginal, un residuo insignificante do franquismo.

“A eclosión de Vox non está en discusión”, conclúe Calderón, que asegura que “as eleccións andaluzas son a súa carta de presentación, e isto proxectaralles cara ás eleccións europeas e de alí ás xerais, nun esquema moi similar ao de Podemos”.

Eduardo Bayón establece o mesmo paralelismo: “Si Podemos marcara un fito co seu irrupción nas eleccións europeas en mayo de 2014, Vox, tralo éxito en Andalucía, ofrece aos seus votantes outro fito, con todo o relato que iso pode crear”. Un relato no que, segundo este politólogo, os de Santiago Abascal atribuiranse o mérito de “haber desalojado ao PSOE tras 36 anos, dado que os seus votos son necesarios” para iso.

Para Bayón, “todo fai indicar que terán o mesmo éxito a nivel nacional”. “As eleccións de Andalucía sitúanlles como un actor protagonista fundamental ?continúa explicando?, tanto a nivel mediático como de axenda política, e ese protagonismo pode seguir alentando o voto a Vox no futuro”.

David Romeu